Lindsey Fitzharris - ,,Rzeźnicy i lekarze" (recenzja)

Medycyna w XIX w. nie była na najwyższym poziomie. Wciąż umierało zbyt wiele osób, a lekarzy (a w szczególności chirurgów) porównywano do rzeźników. Dopiero odkrycie Joseph'a Listera sprawiło, że przeżywalność wśród pacjentów zwiększyła się.

,,Rzeźnicy i lekarze"
Lindsey Fitzharris

Wydawnictwo: Znak

Data wydania: 5 września 2018

Tłumaczenie: Łukasz Müller

Wizyta w szpitalu była kiedyś najprostszym sposobem, by skończyć w grobie. XIX-wieczni chirurdzy, często niewykształceni, nawet niepiśmienni, kroili swoich pacjentów, nie myśląc o odkażaniu narzędzi. Amputacja była ich ulubioną metodą kuracji, a gangrena nie była niczym niepokojącym. Pacjentów często trzeba było gonić po sali i wiązać, by poddali się „leczeniu”.
Chirurg James Y. Simpson jeszcze w 1869 roku uważał, że „żołnierz na polu bitwy pod Waterloo ma większe szanse na przeżycie niż człowiek, który idzie do szpitala”.
Dopiero Joseph Lister odkrył, że infekcje powodują zarazki, które można pokonać środkami antyseptycznymi. Był za swoje teorie wyśmiewany, ale ostatecznie to jemu nauka przyznała rację. Poznajcie niewiarygodne realia, w jakich leczeni byli pacjenci, i dramatyczną walkę Listera o to, by zmienić rzeźników w lekarzy. (opis wydawcy)

Lindsey Fitzharris to doktor historii nauki i medycyny, absolwentka Oxfordu. Prowadzi popularną stronę internetową „The Chirurgeon’s Apprentice” i własny kanał na YouTubie „Under the Knife”. ,,Rzeźnicy i lekarze" zyskali entuzjastyczne recenzje w niemal wszystkich czasopismach, m.in. „Guardianie”, „Publishers Weekly”, „Kirkus Review”, i zostali nagrodzeni prestiżową PEN/E.O. Wilson Prize for Literary Science Writing 2018.

Dzisiaj słowo ,,lekarz" kojarzy się nam z prestiżem i osobą ratującą ludzkie życie, ale kiedyś, jeszcze w XIX wieku lekarzem nie chciał zostać prawie nikt. Powód ? Mała płaca, ale też duża szansa na to, że złe warunki pracy przyczynią się do pogorszenia zdrowia, a nawet utraty życia przez osobę, która ma ratować życie innych. Otóż prawie dwieście lat temu w szpitalach próżno było szukać sterylnych warunków. Wszędzie roiło się od zarazków, a lekarze większości chorób nie mogli wyleczyć. Tak właśnie wyglądał świat medycyny. Wkrótce, dzięki Josephowi Listerowi miała się dokonać rewolucja w świecie medycyny.

W Prologu autorka oferuje nam opis pierwszej operacji - amputacji nogi - z użyciem eteru do znieczulenia ogólnego wykonanej przez Listona. To właśnie wtedy zaczęła rodzić się nowa dziedzina medycyny - anestezjologia, bez której nie byłoby możliwe wykonywanie bardzo długich operacji. Aż trudno uwierzyć, że kiedyś amputacje czy operacje pacjenci musieli przechodzić bez żadnego znieczulenia, a nawet, gdy już operacja się udała, większość pacjentów nie przeżywało z powodu zakażeń. Tymczasem młody Lister powoli, dzięki ojcowskiemu mikroskopowi odkrywał, co może być przyczyną tak wysokiej śmiertelności pacjentów przebywających w szpitalach. Zresztą wcale nie dziwi też zamiłowanie Listera do używania mikroskopu, do czego nie byli przekonani inni lekarze - ojciec Listera również wsławił się w dziedzinie nauk przyrodniczych. Wszakże odkrycie soczewki achromatycznej również przyczyniło się do postępu nauk przyrodniczych. Mimo swoich osiągnięć poglądy Listera nie zostały zbyt dobrze przyjęte w świecie medycyny, a na ich rozpowszechnienie trzeba było jeszcze poczekać prawie ćwierć wieku. A szkoda, bo zapewne o wiele więcej osób dałoby się uratować.

Lister to przykład lekarza skromnego, któremu zależy na życiu pacjentów. Można by się zastanawiać nad tym, czy przypadkiem autorka nie gloryfikuje Listera, jednak gdy spojrzymy na przypisy, które znajdziemy na końcu książki, a jest ich prawie 30 stron, można mieć pewność, że Fitzharris podejmując się napisania ,,Rzeźnicy i lekarze" naprawdę wiedziała co robi i ma w ogóle pojęcie o tym co pisze. Cała książka jest podzielona na dwanaście rozdziałów. Każdy z nich poświęcony jest innemu etapowi życia Listera i jego dokonaniom, począwszy od decyzji dotyczącej nauki chirurgii po 1877 rok, gdy to jego teoria stawała się już na tyle popularna, że coraz więcej lekarzy stosowało się do jego zaleceń. Dzięki Listerowi medycyna całkowicie się odmieniła, możnaby powiedzieć, że był to kolejny milowy krok w jej historii. Ale skoro jest się człowiekiem, który łatwo się nie poddaje, nie ma w tym nic dziwnego. Wszystko może się udać.

,,Rzeźnicy i lekarze" to bardzo dobra książka biograficzna. Lindsey Fitzharris umie zaciekawić czytelnika, doskonale prowadzi narrację i nie ogranicza się tylko do postaci Listera. Opisuje również ważne wydarzenia, jakie miały miejsce w czasie życia tego chirurga. Można śmiało powiedzieć, że to książka napisana z pasją. Medycyna to do teraz nadal otwarta księga, w której każdego dnia zapisywane są małe osiągnięcia prowadzące często do coraz głębszego poznawania ciała człowieka. Myślę, że jeżeli interesujecie się medycyną lub jesteście ciekawi do czego może doprowadzić jedno odkrycie i jakie stanie się ważne to ,,Rzeźnicy i lekarze" to dla Was pozycja obowiązkowa. To ciekawa i przede wszystkim dobra literatura biograficzna, w której może Was wiele zaskoczyć.

Ocena :   ✰✰✰✰✰✰✰✰ (8/10)

Za możliwość przeczytania tej książki dziękuję Wydawnictwu Znak.